Urząd Gminy i Miasta w Ulanowie - Historia Ulanowa

Ulanów jako osada istniał już około 900 lat temu. Najstarszy zapis o Ulanowie pochodzi z krótkiej wzmianki Jana Długosza w „Liber Benefitiorum”, gdzie autor przy opisie Bielin osadę tą nazywa „Szan Przewosz”.

Zalążkiem osady było targowisko położone przy przewozie na Sanie w pobliżu ujścia Tanwi do Sanu. W 1616 roku podczaszy ziemi przemyskiej Stanisław Ulina Uliński otrzymał od króla Zygmunta III zgodę i moc na założenie miasteczka Ulina z prawem magdeburskim i przywilejem na trzy doroczne i dwa tygodniowe jarmarki. Nazwa miasta z czasem zmieniona zostaje na Ulanów.

Rozkwit Ulanów zawdzięcza rozbudowanemu rzemiosłu szkutniczemu i silnemu ośrodkowi flisackiemu. U ujścia Tanwi do Sanu znajdowała się przystań rzeczna zwana „palem”, do której zawijały statki żeglugi śródlądowej. W warsztatach szkutniczych budowano i naprawiono statki, w szczególności specjalizowano się w budowie galarów. Gdy Ulanów był miastem, pobudowano spichlerze i stał się on wtedy prawdziwym portem dla rozległych terenów Ziemi Bełskiej, Podola, Ziemi Czerwieńskiej. Ruchliwość portu w Ulanowie odzwierciedla nadane mu wtedy miano „małego Gdańska”.

W XVII wieku powstają tu cechy kuśniersko-krawiecki i cech szewski. Na początku XVIII wieku zostaje powołany cech retmański i sernicki. Miał on wielki wpływ na to, co działo się w miasteczku. Przygotowywał młodych ludzi do prowadzenia spławu Sanem, Wieprzem, Bugiem, Narwią i Wisłą do Torunia, Grudziądza i Gdańska. Od tego czasu stał się Ulanów stolicą polskiego flisactwa.

W latach wojen szwedzkich w XVII wieku Ulanów ucierpiał od najeźdźców. Podobnie było w następnym wieku, kiedy to różne wojska łupiły miasto. Mimo to Ulanów nie upadł. Po rozbiorach Polski miasto znalazło się pod panowaniem Austrii. W okresie wojen napoleońskich Ulanów wystawiał żołnierzy, którzy walczyli o odtworzenie państwa polskiego. W mieście w roku 1809 przez krótki czas znajdowała się siedziba księcia Józefa Poniatowskiego dowodzącego polskimi wojskami. Ma Ulanów swoich bohaterów, którzy walczyli w powstaniu listopadowym i styczniowym. Mogiły ich są pielęgnowane na miejscowym Cmentarzu Parafialnym.

Miasto w ciągu wieków nawiedzały różne nieszczęścia i kataklizmy. Niszczyły mieszkańców liczne epidemie. Największa – cholery - rozprzestrzeniła się w pierwszych latach po powstaniu listopadowym. Choroba ta zdziesiątkowała ludność Ulanowa i okolic. Często zabudowania w Ulanowie pochłaniały pożary. Te największe, które miały decydujący wpływ na losy miasta miały miejsce w roku 1823 i 1886, a także później w czasie pierwszej wojny światowej, kiedy to spalił się cały Rynek i część miasta.

Wskutek małej liczby mieszkańców oraz w wyniku sporów politycznych, na wniosek Starosty Niżańskiego, Wojewoda Lwowski w 1934 roku odebrał Ulanowowi prawa miejskie. Po długich i usilnych staraniach władz i mieszkańców, dzięki pomocy i przychylności ówczesnego Marszałka Sejmu oraz dyrektora Urzędu Rady Ministrów z dniem 1 stycznia 1958 roku Ulanów odzyskał utracone prawa miejskie.

Autor: Paweł Pasztaleniec